Uwaga!
Konkurs
Zapraszamy do wzięcia udziału w
konkursie „Historia Korzeniewa”, który odbędzie się 27 października o godz. 16.00 w sali gimnastycznej Szkoły
Podstawowej w Korzeniewie w czasie podsumowania projektu Inicjatywy lokalne w Gminie
Kwidzyn 2017.
W czasie imprezy zaprezentowana
zostanie publikacja „Historia sołectwa Korzeniewo” powstała w ramach realizacji
projektu.
W konkursie mogą uczestniczyć grupy
rodzinne(rodzice, dziadkowie, dzieci i inni krewni) liczące do 4 osób lub osoby
indywidualne. Pytania oparte będą na wiedzy o Korzeniewie podanej w tym
ogłoszeniu. Zgłoszenia pisemne(z
podaniem imion i nazwisk oraz liczebności grupy)przyjmuje nauczycielka Halina Rybarczyk: do 20.10.17 r. do godz. 12.00.
Serdecznie zapraszamy. Nieformalna grupa inicjatywna "My z Korzeniewa"
Materiały na konkurs:
Nazwa miejscowości
Po raz pierwszy nazwa miejscowości
(niem. Kurze Brack tj. małe/krótkie ugory) pojawia się
w źródłach pisanych już w 1336 r. przy wznowieniu dokumentu lokacji Kwidzyna
przez biskupa Bertolda. W XIV znajdowały się tutaj pastwiska należące do
bogatych mieszczan(por. Materiały archiwalne Muzeum
w Kwidzynie dotyczące wystawy „Mennonici
na Żuławach. Ocalone dziedzictwo” stworzonej
przez Muzeum Narodowe w Gdańsku- Oddział
Etnograficzny w Oliwie, 2008). Zmiana dotychczasowej nazwy Kurzebrack na Korzeniewo ustalona została
Rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej
i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 r., Monitor Polski nr 059, poz. 363.
Inne nazwy: 1540 - Kurze Brache, 1790 – Kurzebrack, 1883 - Kurzebrak, 1941 - Kurzebrack, inne spotykane formy Kurtzebrach, Kurzybrak (por. kwidzynopedia.pl).
Mieszkańcy Korzeniewa
Harpun kościany z żebra dużego zwierzęcia zgubiony przez wędrujące za
pożywieniem grupy ludzi znaleziony w trakcie regulacji wschodniego koryta
brzegu Wisły w okolicach Korzeniewa to najstarsze świadectwo archeologiczne z
okolic Kwidzyna świadczące o pobycie na tych ziemiach człowieka
w schyłkowym okresie epoki kamienia. Obecnie znajduje się w Muzeum
w Kwidzynie(por. K.Mikulski, J. Liguz, red., Kwidzyn. Dzieje miasta, t.1, Kwidzyn
2004, s.41).
Średniowieczna ludność zaczęła się osiedlać w miejscowości Kurze Brache(dzisiejszym Korzeniewie) w XIV
wieku. W 1789 r. w Korzeniewie, określanym jako wieś miejska (Bürgerdorf) Kwidzyna, było 19 domów.
Korzeniewo należało do wsi tzw. ulicówek, w których za budynkami stojącymi przy
drodze łączyły się pola
i łąki podzielone na ogół na długie prostokątne pasy. Mieszkańcy tej
gospodarnej wsi mieli obowiązek utrzymania i naprawy wałów wiślanych oraz sieci
kanałów (por.
Przewodnik po Powiślu, A. Barganowski, H. Michalik, Kwidzyn 2007).W latach 1832-1836 osiedliło się w
Korzeniewie m.in. dziewięciu menonitów. Dolina Kwidzyńska z powodu wielkich powodzi potrzebowała
menonitów. Ceniono ich przede wszystkim za
ich fachowe umiejętności
ujarzmiania Wisły i Nogatu. W nich upatrywano również źródło wiedzy
technicznej potrzebnej
dla melioracji i odzyskania podmokłych gruntów oraz dla nowoczesnej uprawy
ziemi (por.
A. Barganowski, H. Michalik, Szlak turystyczny Śladami menonitów w Dolinie Kwidzyńskiej. Przewodnik, Kwidzyn 2009,
s.14-15, 38,41).W 1905 roku wieś zamieszkiwało 656 osób, a w
1910 roku na 218,8 ha mieszkało 666 osób (por.http://kwidzynopedia.pl/index.php/Korzeniewo).
Nie brakowało korzeniewianom patriotyzmu.
W okresie przedplebiscytowym w 1920 r. organizacje polskie działające na
terenie powiatu kwidzyńskiego prowadziły akcje propagandowe, a w czerwcu 1920
r. urządzano wiece patriotyczne.
Niemieccy szpiedzy przekazywali swoim zwierzchnikom zwykle zaniżone dane o tych
akcjach.
W Korzeniewie, według Niemców, w wiecu
uczestniczyły 24 osoby, w tym siedem kobiet i troje dzieci (por.
Kwidzyn, dz.cyt.,s.136).W Korzeniewie, jak wynika z „Wykazu Polaków na
terenie powiatu kwidzyńskiego (1925-1929)” w latach 1925-1929 mieszkało 24
Polaków. Związek Polaków
w Prusach Wschodnich uważał jednak te dane dla powiatu zaniżone(por. K.
Mikulski, J. Liguz, dz.cyt.,
s. 258).W roku 1939 z kolei w
Korzeniewie było 145 gospodarstw domowych zamieszkałych
przez 495 osób (por.Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982,
s. 263).W 1945 roku Korzeniewo
należało łącznie z Marezą do najbardziej zniszczonych wsi powiatu kwidzyńskiego
z różnorodnych przyczyn, m.in. z powodu szabrownictwa (por. K. Mikulski, J. Liguz, dz.cyt., t.
2, s. 79-80). Zaraz po wojnie
domostwa opuszczone
przez okupantów zasiedlali rdzenni mieszkańcy Korzeniewa i osiedleńcy
poszukujący dla siebie domu
w trzech korzeniewskich osadach (główna wieś Korzeniewo, Korzeniewo Cegielnia
i Korzeniewo Zgoda).
Ze zbioru
dokumentów statystycznych zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Elblągu
z siedzibą w Malborku wynika, że w listopadzie 1945 roku Korzeniewo położone na obszarze 227 hektarów
zamieszkiwało 305 osób(291 Polaków) w 72 gospodarstwach, w 1946- 1050(w tym 48
Niemców), a w 1947 -1392(Kaszubi i miejscowi autochtoni-93, zweryfikowani-29,
zza Buga-260,
z centralnej Polski-603, z Zachodu-262, Niemcy-145). Pod spisem opatrzonym datą
16 III 47 podpisał się sekretarz Zarządu Gminy Korzeniewo Stefan Czajkowski.
Jesienią 1946 roku jeden
z majątków w Korzeniewie opuścił ostatni obywatel jednostek radzieckich
zamieszkujących tereny wiejskie powiatu kwidzyńskiego(por .K. Mikulski, J. Liguz, dz.
cyt., s. 36).W 1970 r. w Korzeniewie
mieszkało 580 osób (por. Kwidzyn, dz. cyt., s.264), a 31.12.2014
r. 694 osoby (por. http://www.bip.gminakwidzyn.pl/?a=6467).
W wyniku plebiscytu
na Powiślu w 1920 r. do Polski
przyłączono m. in. port rzeczny w Korzeniewie
bez samej wsi Korzeniewo.
